Psychoterapia indywidualna składa się głównie z werbalnych i niewerbalnych interwencji terapeuty. Ich celem jest oczywiście obniżenie cierpienia psychicznego i zachęcenie danej osoby do rozwoju. A jak to wygląda w przypadku terapii grupowej? Czy psychoterapeuta stosuje interwencje tego samego typu? Czy terapia grupowa może być tak samo skuteczna jak praca indywidualna? Kolejny artykuł stara się być odpowiedzią na te właśnie pytania.
.

Rozwój psychiczny a relacje interpersonalne

Terapia grupowa różni się od terapii indywidualnej przede wszystkim jednym, najważniejszym elementem. W przypadku pracy grupowej do zmiany prowadzą nie tylko interwencje między terapeutą i pacjentami, ale też bezpośrednie interwencje między samymi uczestnikami grupy. Narzędziem prowadzącym do zmiany jest więc grupa sama w sobie. To ten element sprawia, że terapia grupowa posiada wyjątkowy, terapeutyczny potencjał, którego nie ma w pracy indywidualnej.

Jak można lepiej zrozumieć ten terapeutyczny potencjał? Należy uświadomić sobie, że relacje interpersonalne odgrywają niezwykle istotną rolę w rozwoju psychicznym człowieka. Zwrócono na to uwagę już w 1799 roku, kiedy to francuski lekarz i pedagog Jean Marc Gaspard Itard, opisał Dzikie Dziecko z Aveyron.

Był to chłopiec, który swoje dzieciństwo spędził w lesie, gdzie był najprawdopodobniej wychowywany przez zwierzęta. Kiedy go odnaleziono nie potrafił w ogóle mówić i zachowywał się jakby był dzikim stworzeniem. Po pięciu latach życia wśród ludzi rozwój chłopca uległ całkowitemu zatrzymaniu i nigdy nie nauczył się mówić.

Francuski pedagog stwierdził wtedy, że wychowanie dziecka w całkowitym oderwaniu od społeczeństwa i interakcji międzyludzkich, doprowadziło do pozbawienia cech charakterystycznych dla gatunku ludzkiego. Dla francuskiego badacza chłopiec wydawał się „nie mieć ani rozumu, ani uczuć”, a jego życie sprowadzało się jedynie do zaspokajania podstawowych potrzeb fizjologicznych.

Historia ta pozwala uznać, że osobowość człowieka (Zobacz: 9 typów osobowości) i jego wzorce zachowania, wynikają przede wszystkim z jego interakcji z innymi ludźmi we wczesnym okresie dzieciństwa. Jednym z pierwszych psychiatrów, którzy podkreślali związek między psychopatologią a historią rozwoju relacji, był Harry Stack Sullivan. Twierdził on, że:

Współcześnie wiele szkół psychoterapeutycznych podkreśla, że leczenie polega na zrozumieniu i korekcie interpersonalnych zaburzeń. Wydaje się to cel bardzo jasny i konkretny. Tworzenie pełniejszych i bardziej zadowalających relacji, może być źródłem codziennej satysfakcji z życia.
.

Terapia grupowa – na czym polega i dlaczego jest skuteczna?

Jak ta cała teoria odnosi się do terapii grupowej? Na czym polega terapia grupowa? Przecież w pracy indywidualnej terapeuta również może rozmawiać z pacjentem o jego bliskich relacjach? To prawda, jednak kilkuosobowa grupa tworzy obszar interpersonalny o znacznie większej sile. W trakcie terapii grupowej uczestnicy mają możliwość wchodzenia w różnorodne relacje. Nawiązują kontakt z prowadzącym grupę, z resztą uczestników, z których jedni są tej samej, a inni odmiennej płci, z ludźmi pochodzącymi z różnych środowisk.

Są zatem zmuszeni, właśnie w trakcie pracy grupowej, radzić sobie z wieloma uczuciami i trudnościami. Wobec jednych osób może pojawić się strach lub nieśmiałość, a wobec innych zazdrość lub agresja. Jedni mogą wzbudzać chęć zbliżenia się do nich, a innych może być trudno zaakceptować, a nawet tolerować. Wszystko to obserwuje psychoterapeuta, który stara się nadać znaczenie temu, co dzieję się w grupie i przekazać uczestnikom informacje zwrotne. Tak rozumiana terapia grupowa posiada potencjał, który nigdy nie może zaistnieć w psychoterapii indywidualnej.
.

Skuteczność terapii grupowej w badaniach

Nasuwa się jeszcze jedno, niezwykle istotne pytanie – czy terapia grupowa jest tak samo skuteczna, jak indywidualne spotkania z psychoterapeutą? Irvin Yalom przytacza w swojej książce „Psychoterapia grupowa” analizę 32 badań, które polegały na porównaniu terapii indywidualnej i grupowej. W aż 24 badaniach nie udało się znaleźć znaczących różnic, między efektami tych dwóch form terapii. Co jednak najbardziej ciekawe, z pozostałych ośmiu prac wynika, że praca w grupie okazała się skuteczniejsza niż psychoterapia indywidualna.

Jak podkreślają inne, wspomniane przez Yaloma badania, terapia grupowa okazuje się bardzo pomocna w przypadku szerokiego zakresu zaburzeń i problemów psychicznych. Skutecznie oddziałowuję na problemy w relacjach interpersonalnych, socjopatie, nadużywanie substancji psychoaktywnych, a nawet przewlekłe choroby psychiczne.

Na koniec warto również zaznaczyć, że ogromną zaletą terapii grupowej są kwestie finansowe – jest to dużo tańsza forma terapii od pracy indywidualnej. Dla części osób ta zaleta może mieć decydujące znaczenie w kontekście decyzji o podjęciu terapii.

Irvin Yalom przewiduje, że być może w przyszłości psychoterapeuci będą musieli usprawiedliwiać terapię indywidualną przed odesłaniem pacjenta do pracy w grupie.

Terapia grupowa nie jest oczywiście formą pracy, która jest najlepsza w przypadku absolutnie wszystkich problemów i trudności. Z pewnością bywają sytuację czy rodzaje zaburzeń, w kontekście których uzasadnione jest rozpoczęcie pracy indywidualnej. Warto jednak pamiętać, że terapia grupowa jest równie skuteczną, a czasami może być nawet skuteczniejszą formą pracy, niż terapia indywidualna.

LITERATURA:

1. S. Vinogradov, I. Yalom „Psychoterapia grupowa”.