Kim był Viktor Frankl i dlaczego trafił do obozu

Viktor Emil Frankl był jednym z najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku. Urodzony w 1905 roku w Wiedniu, od młodości interesował się psychologią i neurologią. Studiował medycynę, rozwijając swoje podejście do psychoterapii oparte na poszukiwaniu sensu życia. Jego życie zmieniło się diametralnie w 1942 roku, kiedy on, jego żona oraz rodzice zostali deportowani do obozu Theresienstadt. Następnie trafił do Auschwitz, gdzie rozpoczął się jeden z najtrudniejszych etapów jego życia. W obozach zginęła większość jego rodziny, w tym ukochana żona Tilly i rodzice.

Frankl znalazł się w sytuacji, w której pytanie o sens istnienia stało się nie tylko teoretyczne, ale niezwykle praktyczne. Jego historia pokazuje, jak cierpienie i nadzieja mogą współistnieć w najbardziej ekstremalnych warunkach. To właśnie w tych momentach zaczął formułować myśli, które później stały się fundamentem logoterapii – podejścia opartego na przekonaniu, że „cierpienie a sens” są nierozłączne, a człowiek potrafi nadać znaczenie nawet najtrudniejszym doświadczeniom.
.

Warunki w obozie koncentracyjnym

Codzienność w obozach koncentracyjnych to nieustanna walka o przetrwanie. Więźniowie byli poddawani głodowi, brutalnym warunkom pracy i nieustannemu terrorowi. Frankl opisywał, jak wycieńczenie fizyczne łączyło się z psychicznym cierpieniem, a każdy dzień przynosił kolejne wyzwania. Był zmuszony obserwować, jak jego współwięźniowie tracili życie, nadzieję lub poczucie własnej wartości.

Mimo tych trudności Frankl zaczął zauważać pewne różnice między więźniami. Zauważył, że ci, którzy potrafili odnaleźć sens w cierpieniu – na przykład przez wspomnienia o ukochanej osobie, modlitwę lub nadzieję na przyszłe zadania – byli bardziej odporni na niszczycielskie warunki obozowe. Te spostrzeżenia dały mu siłę, by przetrwać i stały się podstawą jego późniejszych refleksji o ludzkiej zdolności do przekraczania cierpienia.
.

Cierpienie a sens: poruszające historie z obozu

W swoich książkach Frankl dzielił się wzruszającymi historiami, które ukazywały, jak nawet w najciemniejszych chwilach człowiek może odnaleźć światło. Jednym z przykładów była opowieść o więźniu, który zachował siłę ducha, przypominając sobie twarz ukochanej osoby. Frankl opisywał, jak więzień ten mimo bólu fizycznego i głodu potrafił trwać, bo wierzył, że ich spotkanie kiedyś nastąpi.

„W obozie koncentracyjnym codziennie mieliśmy do wyboru: albo poddać się demoralizacji, albo zachować resztki wewnętrznej wolności, które dawały poczucie sensu.”

Inna historia dotyczyła młodej kobiety, która tuż przed śmiercią patrzyła na kwitnącą gałąź drzewa za oknem baraku. Kobieta powiedziała Franklowi, że drzewo przemawia do niej, przypominając o pięknie życia. Kolejna przykładowa opowieść to wspomnienie więźnia, który odzyskał wolę przetrwania, gdy uświadomił sobie, że jego życie ma jeszcze zadania do wypełnienia – był jedynym opiekunem dziecka czekającego na niego po wojnie.
.

Fundamenty logoterapii w cieniu drutów kolczastych

Doświadczenia obozowe zainspirowały Frankla do stworzenia teorii, która podkreślała znaczenie sensu w życiu człowieka. Logoterapia – nazwana tak od greckiego słowa logos (sens) – stała się jego odpowiedzią na pytanie, jak żyć w obliczu cierpienia. Frankl przekonywał, że nawet jeśli nie możemy uniknąć bólu, możemy nadać mu znaczenie.

„Kiedy nie byliśmy już w stanie zmienić sytuacji, zostaliśmy wezwani, by zmienić samych siebie.”

Dla Frankla cierpienie nie było tylko przeszkodą; było okazją do rozwoju duchowego. Twierdził, że „cierpienie a sens” to dwa nierozłączne aspekty ludzkiej egzystencji. Praca w obozie, choć narzucona siłą, była dla niego również przestrzenią do refleksji i obserwacji, które później przekształcił w system psychoterapeutyczny, używany na całym świecie.
.

Cierpienie a sens w książkach Frankla

Swoje doświadczenia z obozu Frankl opisał w książce „Człowiek w poszukiwaniu sensu”. Powstanie tej książki jest równie niezwykłe, jak jej treść. Frankl napisał ją w zaledwie dziewięć dni, kierowany głębokim przekonaniem, że jego przesłanie musi dotrzeć do świata. Pierwotnie chciał wydać ją anonimowo, wierząc, że siła jej treści powinna mówić sama za siebie.

Książka, która początkowo była skromnym świadectwem obozowych doświadczeń, stała się światowym bestsellerem. Przetłumaczona na kilkadziesiąt języków, inspiruje kolejne pokolenia, pokazując, że nawet w obliczu największego bólu człowiek może odnaleźć sens i wartość życia.

LOGOPRAKTYK – KURS LOGOTERAPII I ROZWOJU EGZYSTENCJALNEGO

Logoterapia jako globalny ruch

Logoterapia, która narodziła się w obozach koncentracyjnych, stała się uznanym kierunkiem psychoterapii i została oficjalnie wpisana do Europejskiego Stowarzyszenia Psychoterapii. Obecnie logoterapeuci pomagają ludziom w radzeniu sobie z trudnościami w różnych krajach świata. Dzięki Franklowi „cierpienie a sens” przestało być tylko filozoficzną ideą – stało się praktycznym narzędziem pomagającym przetrwać kryzysy, ból i stratę.

Bibliografia
Frankl, V. E. Człowiek w poszukiwaniu sensu. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2010.
Lukas, E. Logoterapia na co dzień. Kraków: Wydawnictwo Salwator, 2009.
Awdiejew, M. Sens życia według Viktora Frankla. Warszawa: Difin, 2018.