Psychoterapia psychodynamiczna to współcześnie jedno z najbardziej znanych i popularnych podejść psychoterapeutycznych. Co sprawia zatem, że tak wielu psychoterapeutów pracuje właśnie w tym ujęciu? Jakie są podstawowe założenia psychoterapii psychodynamicznej i na czym ona właściwie polega?

Na te pytania staram się odpowiedzieć w tym artykule, z wyraźnym jednak zaznaczeniem, że jestem zmuszony zrobić to w formie bardzo mocno skróconej. Szczegółowe wyjaśnienie bowiem na czym dokładnie polega to podejście psychoterapeutyczne, wielu ekspertów zmuszało do napisania nawet kilku publikacji, zazwyczaj mających po kilkaset stron. Naturalne zatem jest, że jeden artykuł może ująć zaledwie ziarno całej wiedzy na temat psychoterapii psychodynamicznej.
.

Psychoterapeutyczne mity

Po pierwsze, w mojej opinii warto zająć się różnego rodzaju mitami i błędnymi przekonaniami, które zrodziły się w naszym społeczeństwie na temat tego podejścia psychoterapeutycznego. Niestety część osób posiada  błędne wyobrażenia, że terapeuta psychodynamiczny przez prawie całą sesję głównie milczy. Dodatkowo jest postacią z kamienną twarzą, która nie pozwala sobie na żadne osobiste i emocjonalne reakcje wobec osoby uczestniczącej w terapii. Zdecydowanie błędne jest również przekonanie, że psychoterapia psychodynamiczna koncentruje się głównie na seksualności pacjenta i jak bywało pokazywane w różnych filmach fabularnych, ciągnie się latami i zazwyczaj jest nieskuteczna.

Powyższe mity powstały prawdopodobnie ze względu na fakt, że podejście psychodynamiczne wywodzi się z psychoanalizy, której twórcą był Zygmunt Freud. Jednak nawet on prowadził sesje w sposób zdecydowanie inny, niż wskazują na to powyższe przekonania.

Współcześni terapeuci psychodynamiczni zazwyczaj aktywnie angażują się w relację z pacjentem i jeżeli tylko zachodzi taka potrzeba, czasami mogą mówić nawet więcej niż osoba biorąca udział w terapii.

Oczywiście warto pamiętać, że ludzie są różni i tak samo terapeuci bywają różni. Możemy trafić na terapeutę psychodynamicznego, który mniej aktywnie angażuje się w relację z pacjentem. Równie dobrze możemy spotkać też takiego, który na budowaniu tej relacji będzie szczególnie skoncentrowany.
.

Psychoterapia psychodynamiczna – podstawowe założenia

Po drugie warto być świadomym, jakie charakterystyczne cechy wyróżniają podejście psychodynamiczne od innych szkół psychoterapeutycznych. Uczestnicząc w terapii psychodynamicznej na pewno możemy spodziewać się omawiania przeszłych doświadczeń, koncentrowania się na wyrażaniu emocji z nimi związanymi oraz poszukiwania powtarzających się w naszym życiu motywów i wzorców zachowań.

Terapeuta psychodynamiczny prawdopodobnie będzie koncentrował się nie tylko na relacji z pacjentem, ale również będzie ciekawy pozostałych relacji interpersonalnych w życiu pacjenta. Co szczególnie charakterystyczne, podejmując terapię w tym ujęciu, możemy spodziewać się analizy pragnień, snów czy fantazji.

Kolejna istotna kwestia to na pewno podstawowe założenia i zasady terapii psychodynamicznej. Ta szkoła psychoterapeutyczna uznaje, że znaczna część naszego życia psychicznego jest nieświadoma. W ciągu ostatnich kilkunastu lat, założenie to zostało wielokrotnie potwierdzone przez badania realizowane w ramach psychologii eksperymentalnej.

Kolejne założenie uznaje, że osobę dorosłą kształują doświadczenia z dzieciństwa, ale wraz z czynnikami genetycznymi.

Współczesna wiedza na temat genetyki i neurobiologii potwierdza, że wrodzony temperament dziecka wynika z jego wyposażenia genetycznego, a to właśnie temperament kształtuje większość interakcji dziecka z rodzicami. Wrodzone cechy wywołują zatem określone reakcje rodziców, a ich zachowanie wpływa natomiast na kształtowanie się osobowości dziecka.

Co istotne, według psychoterapii psychodynamicznej nasze objawy i zachowania spełniają zazwyczaj wiele różnych funkcji i wynikają z bardzo złożonych i często nieświadomych sił. Oznacza to, że niektóre nasze objawy czy wzorce zachowań, mimo iż są dla nas problemem, to z drugiej strony mogą też jakiś nasz inny problem rozwiązywać. Niestety nieświadome mechanizmy, które wyjaśniają te skomplikowane połączenia, bardzo często znajdują się poza naszym rozumieniem.

Inne pojęcia, charakterystyczne dla terapii psychodynamicznej, to przeniesienie, przeciwprzeniesienie i opór. Ich szczegółowe objaśnienie nie jest jednak w mojej ocenie możliwe, w przypadku artykułu o takiej objętości, więc pozwalam sobie tylko zaznaczyć fakt występowania tych charakterystycznych pojęć.
.

Czas trwania i skuteczność terapii

Na koniec warto przyjrzeć się długości trwania indywidualnej psychoterapii psychodynamicznej. Występuje ona zarówno jako krótko- i długoterminowa. Za terapie krótkoterminową uznaje się zazwyczaj taką, która trwa około 6 miesięcy. Indywidualna psychoterapia długoterminowa to zazwyczaj około 40-60 sesji, czyli średnio rok czasu, jeżeli przyjmiemy jedno spotkanie w tygodniu (terapeuta może też zaproponować dwie sesje tygodniowo). Wspomniane cyfry to oczywiście tylko statystyka, pochodząca ze specjalistycznej literatury. Z pewnością zdarzają się pacjenci, których terapia może trwać zdecydowanie dłużej, nawet kilka lat.

Ostatnie istotne pytanie które pozostaje, to czy psychoterapia psychodynamiczna jest skuteczna?

Mimo iż jest to ujęcie, które ze względu na swój charakter jest trudne do poddania go naukowym badaniom, współcześnie pojawia się coraz więcej naukowych publikacji potwierdzających, że psychoterapia psychodynamiczna jest równie skuteczna jak inne formy terapii.

Jednak szczegółowe omówienie tej kwestii, również wymaga osobnego, obszernego tekstu, który na pewno jeszcze się tutaj pojawi. Tak samo temat różnić i podobieństw tego podejścia do innych kierunków terapeutycznych, np. psychoterapii egzystencjalnej lub poznawczo-behawioralnej, wymaga obszerniejszego omówienia.

BIBLIOGRAFIA:
1. Glen O. Gabbard, Długoterminowa psychoterapia psychodynamiczna, Kraków 2011.