Logoterapia to system terapeutyczny stworzony przez Viktora Frankla. Wypracował on specjalną technikę, która pomaga w radzeniu sobie z tzw. lękiem antycypacyjnym, czyli sytuacją, kiedy lęk wywołuje dokładnie ten skutek, którego obawia się osoba go doświadczająca. Na czym polega ta technika? Jak przestać się bać i skutecznie ją wykorzystać? Jak pomagała pacjentom Viktora Frankla? Po odpowiedzi na te pytania zapraszam do lektury kolejnego artykułu.
.

Na czym polega technika intencji paradoksalnej?

Jak dokładniej wytłumaczyć czym jest lęk antycypacyjny? Za przykład można podać osobę, która obawia się, że zawsze podczas wystąpień publicznych zaczyna się czerwienić. To przekonanie czy też intencja danej osoby sprawia, że szansa iż faktycznie zacznie się czerwienić, jest dużo większa. W tej sytuacji lęk powoduje urzeczywistnienie wcześniejszych obaw, czyli jak piszę Viktor Frankl:

Życzenie jest ojcem myśli, a lęk matką zdarzenia.

W odpowiedzi na tego rodzaju trudności logoterapia wypracowała technikę o nazwie intencji paradoksalnej. Polega ona na nakłonieniu pacjenta, aby chociaż na krótką chwilę zapragnął dokładnie tego, czego najbardziej się obawia.

WARSZTATY Z LOGOTERAPII: 
SZTUKA POSZUKIWANIA SENSU

Tłumacząc sposób działania tej techniki, Frankl opisuje historię pewnego młodego lekarza, który od około czterech lat miał ogromne problemy z poceniem się. Terapeuta poradził mu, aby w tych wszystkich sytuacjach, w których obawia się pocenia, zaczął pragnąć świadomie pokazać otoczeniu, jak niesamowicie intensywnie potrafi się pocić. Kiedy pacjent czuł, że zaczyna pojawiać się w nim lęk, powtarzał słowa: „Poprzednim razem wypociłem z siebie tylko litr – teraz niech to będzie przynajmniej dziesięć litrów!”. Po tygodniu tego rodzaju ćwiczeń pacjent na stałe wyswobodził się ze swojego lęku. Jak to możliwe?

Nastawienie pacjenta zostało poddane całkowitemu odwróceniu. Lęk został zastąpiony paradoksalnym pragnieniem, nie był już podsycany obawami, więc stopniowo zaczął naturalnie zanikać.
.

Jak przestać się bać? Wykorzystać poczucie humoru!

Warto jednak podkreślić, że wykorzystanie tej techniki wymaga umiejętności autodystansu, którego nieodłącznym elementem jest poczucie humoru. Jak piszę Gordon Allport:

Technika intencji paradoksalnej to właśnie praktyczne zastosowanie powyższego stwierdzenia.

Viktor Frankl przytacza też równie ciekawą historię człowieka, który przez całe swoje życie cierpiał na zaawansowane zaburzenia mowy w postaci jąkania. Człowiek ten twierdził, że jąka się od zawsze i we wszystkich sytuacjach, ale z jednym, jedynym wyjątkiem. Kiedy miał dwanaście lat, wsiadł do tramwaju bez biletu i został przyłapany przez konduktora. W sytuacji stresu uznał, że najlepszym rozwiązaniem będzie wzbudzenie u konduktora litości i postanowił pokazać mu, że jest tylko biednym i nieporadnym jąkałą. Kiedy jednak zapragnął świadomie zacząć się jąkać, okazało się, że nie jest w stanie tego zrobić. Ta historia świetnie ilustruje przypadkowe zastosowanie techniki intencji paradoksalnej.
.

Kiedy ta technika może być skuteczna?

Oczywiście technika ta nie jest rozwiązaniem dla wszystkich trudności związanych z lękiem. Jak podaje Viktor Frankl, bywa ona bardzo skuteczna w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (Zobacz: Czym są zaburzenia obsesyjno-kompulsywne?) oraz tych wszystkich fobii, które wynikają z lęku antycypacyjnego. Przydatna może okazać się również w sytuacji zaburzeń snu, kiedy dana osoba doświadcza lęku przed bezsennością.

Czy możliwe jest samodzielne zastosowanie techniki intencji paradoksalnej? W mojej opinii tak, ale tylko pod warunkiem, że posiadamy wystarczające zasoby, które pozwolą nam wykorzystać umiejętność autodystansu i poczucia humoru. Jeżeli lęk jest zbyt rozwinięty i przytłaczający, konieczna może okazać się wizyta u psychoterapeuty. W takiej sytuacji terapeuta może pomóc w nabraniu dystansu i bliższemu przyjrzeniu się przeszkadzającym obawom (Zobacz: Czy psychoterapia pomaga?)

Technika z logoterapii nie jest więc uniwersalną odpowiedzią na pytanie „jak przestać się bać?” i nie będzie u każdego i w każdej sytuacji skuteczna. Może być jednak istotnym wsparciem i skutecznie pomóc w samodzielnym rozwijaniu umiejętności autodystansu.

WARSZTATY Z LOGOTERAPII: 
SZTUKA POSZUKIWANIA SENSU

Autor: Jakub Mikołajczak