Żyjemy w czasach kultu szczęśliwości, pozytywnego myślenia i nastawienia na ciągłą realizację celów. Choć pozornie w takiej strategii życia nie ma nic złego, to przyglądając się jej bliżej, można doszukać się w niej pewnych zagrożeń i niebezpieczeństw. Człowiek, który jest skoncentrowany na ciągłym podtrzymywaniu swojej szczęśliwości poprzez osiąganie kolejnych celów, może tracić z pola widzenia to, co decyduje o głębi i sensie jego egzystencji.

Może zacząć poświęcać większość swojej życiowej energii na kompulsywne dążenie do przyjemności lub nieustanne szukanie poklasku u innych ludzi. Może utracić kontakt z osobiście ważnymi wartościami, a przez to doświadczyć, mniej lub bardziej świadomego, kryzysu egzystencjalnego.

Brak kontaktu z wartościami prowadzi do ich stopniowego uśmiercania. Razem z nimi umiera głębsze poczucie sensu, wykraczające poza satysfakcje z osiąganych celów lub fizycznej przyjemności. Człowiek traci zdolność dostrzegania wartości w sytuacjach trudnych i niekomfortowych. Traci odwagę do konfrontowania się z prawdami, które są nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji. Zadowala się tym, co powierzchowne, bo to jedyny sposób, aby nie doświadczać egzystencjalnej pustki i frustracji.

Jak zatem wejść w kontakt z osobiście ważnymi wartościami? Jak wzmocnić egzystencjalną odwagę? W jaki sposób przesunąć koncentrację z tego, co wygodne i powierzchowne, na głębsze doświadczanie sensu? Właśnie tego uczy i o tym mówi logoterapia (Zobacz: O logoterapii). I właśnie dlatego, szczególnie w tych czasach, warto tą metodę poznać, praktykować, a także jej nauczać.
.

Logoterapia. Co to jest i jakie daje korzyści?

Logoterapia to terapia skoncentrowana na sensie i na wartościach. Dzięki pracy logoterapeutycznej człowiek redukuje potrzebę widzenia świata takim, jaki chciałby żeby był, a zamiast tego, zaczyna go widzieć prawdziwiej, czyli takim, jaki naprawdę jest. Z całym jego bólem, trudem, złożonością i wieloznacznością, ale także głębią, miłością i niezwykłością. Zdejmuje różowe okulary i zaczyna realniej rozglądać się dookoła siebie.

Nie odwraca wzroku od tego, co trudne i niekomfortowe, ale wytrzymuje to, zwiększając wewnętrzną przestrzeń na doświadczanie różnorodności życia.

W tym rozglądaniu się dookoła siebie, jest wtedy znacząco mniej dążenia do utrzymania idealnej, wewnętrznej homeostazy. Bez presji bycia nieustannie szczęśliwym i uśmiechniętym, można pełniej doświadczać innych ludzi. Można wchodzić z nimi w bliższy, bardziej autentyczny kontakt. To naturalnie tworzy większą bliskość, która wzmacnia nasze człowieczeństwo.

Bycie bardziej ludzkim redukuje potrzebę nadmiernej efektywności i koncentracji na celach, gdyż zwraca człowieka ku wartościom.

Życiowym priorytetem przestaje być potrzeba jak najszybszego znalezienia się w punkcie A, a następnie w punkcie B. Priorytetem staje się działanie zgodne z wartościami. Te punkty nadal mogą być istotne, ale nie są decydujące. To nie ma już takiego znaczenia, czy znajdę się tam za rok czy za 5 lat. Ważniejsza jest wartościowość drogi, która tam mnie prowadzi. To ona nadaje poczucie sensu, zwraca mnie ku głębszemu przeżywaniu codzienności.
.

W jakich zawodach może przydać się logoterapia?

Taki zwrot ku wartościom i człowieczeństwu, jest więc potrzebny wszędzie tam, gdzie ma miejsce praca z ludźmi. Dlatego też logoterapia, jako teoria i praktyczna metoda, nie powinna być zastrzeżona tylko dla psychoterapeutów. Dzięki swojej elastyczności i uniwersalności, może być kreatywnie wykorzystywana w wielu, różnych zawodach. Jakich? Warto wskazać chociaż kilka przykładów.

Logoterapia może się okazać przydatna w dużych, międzynarodowych korporacjach. Nie zawsze, ale niestety często, są to miejsca, które z powodu nadmiernej koncentracji na celach, doprowadzają do wcześnie pojawiających się objawów wypalenia zawodowego.

Menadżer lub kierownik zespołu, który jest właściwie uwrażliwiony na sferę sensu i wartości, może podjąć szereg działań, które wzmocnią w zespole atmosferę człowieczeństwa.

W wielu przypadkach to właśnie taka osoba, bywa ostatnią „deską ratunku” dla wielu pracowników, którzy często nie mają siły lub odwagi, aby w pełni samodzielnie skierować się ku wartościom.

Idąc w znacząco innym kierunku zawodowym, warto też wspomnieć o nauczycielach. Po pierwsze, logoterapia może być dla nich sposobem pielęgnowania sensu w zawodzie, który szczególnie w Polsce, bywa bardzo obciążający i społecznie krytykowany. Egzystencjalna odwaga podążania ku swoim wartościom, mimo przeciwności losu, wydaje się tutaj szczególnie potrzebna.

Po drugie natomiast, nauczyciele dysponują też wyjątkową okazją do pokazywania dzieciom, a szczególnie nastolatkom, świata wartości. Jak piękna i wyjątkowa misja! Już tak młodemu człowiekowi wskazywać, że życie nie musi polegać na osiąganiu kolejnych celów lub ciągłym zaspokajaniu swoich pragnień.

Wskazywać, że głębokie poczucie satysfakcji można też odkryć w całkowicie inny sposób – poprzez niesienie pomocy drugiemu człowiekowi.

Logoterapia to też wspaniała metoda dla coachów, mentorów i trenerów. Dzięki niej mogą oni wzmocnić swoja wrażliwość na wątki natury egzystencjalnej. To znacząco poszerza pole rozumienia ludzkich trudności. Dzięki temu zyskuje się odwagę dotykania, omawiania i tworzenia atmosfery, która umożliwia prowadzenie dialogu o sensie, wartościach czy duchowości.

Szczególnie warta podkreślenia jest możliwość wykorzystania logoterapii w pracy z grupą.

Już samo rozmawianie o trudnościach wynikających z charakteru ludzkiej egzystencji i odkrywanie, że „nie tylko ja tak mam”, bywa ogromnie terapeutyczne.

Wiele osób ma tak niewiele okazji i możliwości, aby podzielić się swoimi egzystencjalnymi refleksjami, że skorzystanie z tej możliwości zaskakująco szybko zbliża ludzi do siebie. To zbliżenie natomiast daje realne doświadczenie przyjemności z bycia w autentycznym kontakcie z drugim człowiekiem.
.

Logoterapia a praca własna

Żeby jednak pracować logoterapeutycznie w sposób efektywny, trzeba skonfrontować się najpierw z własną, egzystencjalną rozpaczą. Dopóki człowiek nie odkryje, w jaki sposób może kierować się ku własnym wartościom i wzmacniać swoje poczucie sensu, nie będzie w swoim logoterapeutycznym przekazie spójny i autentyczny. Dopóki nie skonfrontuje się ze światem takim, jaki on naprawdę jest, nie będzie potrafił wspierać w tej konfrontacji innych.

Dlatego też obowiązkowym elementem logoterapeutycznego kształcenia powinna być osobista, terapeutyczna praca własna.

Sama wiedza teoretyczna, nawet w postaci praktycznych modeli czy kwestionariuszy badających poczucie sensu, nie zostanie w pełni usłyszana przez drugiego człowieka, jeśli nie została prawdziwie wewnętrznie przeżyta i zrozumiana.

O wartościach nie da się tylko teoretyzować i filozofować. Jak pisał Viktor Frankl:

Człowieczeństwo natomiast można rozumieć jako zdolność do wchodzenia w żywy, autentyczny kontakt z drugim człowiekiem. Logoterapeuta bez takiej zdolności, będzie jedynie jak akademicki teoretyk, który nigdy nie wykorzystał zdobytej wiedzy w praktyce, choć ma tysiąc teorii o tym, jak mógłby to zrobić.
.

Podsumowanie

Oczywiście wymienione powyżej zawody i możliwości to tylko przykłady. Elastyczność logoterapii sięga znacznie szerzej i z całą pewnością są takie przestrzenie, gdzie logoterapia jeszcze nie zawitała, a byłaby tam bardzo przydatna i wiele wnosząca. Dlatego też w Akademii Logoterapii im. V. Frankla, gdzie organizujemy Roczny Kurs Logoterapii, jesteśmy otwarci na przyjęcie każdej, zgłaszającej się osoby.

Decydujące nie jest bazowe wykształcenie, ale przede wszystkim pomysł na dojrzałe i kreatywne wykorzystanie logoterapii w obrębie wykonywanego zawodu. Poszukujemy żywych, kreatywnych duchów, gotowych do egzystencjalnych konfrontacji, a nie teoretyków, pragnących jedynie udekorować swoją ścianę kolejnym certyfikatem. Jeżeli czujesz taką chęć i gotowość, to serdecznie zapraszamy Cię do wspólnej podróży, jaką może stać się dla Ciebie kurs logoterapii.

Autor: Jakub Mikołajczak