Terapia skoncentrowana na emocjach (Emotion-Focused Therapy – EFT) to neohumanistyczne i doświadczeniowe podejście do terapii. Powstało na bazie przeformułowań współczesnej teorii emocji i neurobiologii afektywnej. Czerpie m.in. z takich nurtów jak terapia skoncentrowana na osobie (C. Rogers), terapia Gestalt (F. Perls) czy terapia egzystencjalna (I. Yalom, V. Frankl). Jakie są podstawowe założenia tego podejścia? Co sprawia, że jest skuteczną formą terapii? Dlaczego fundamentalne znaczenie ma dla niej uzyskanie zmiany emocjonalnej? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w kolejnym tekście.
.

Podstawowe założenia

EFT, czyli terapia skoncentrowana na emocjach wyrasta z przekonania, że tradycyjna psychoterapia nadmiernie koncentruje się głównie na zmianie poznawczej lub behawioralnej. Często zapomina przez to, jak centralną i fundamentalną rolę w procesie zmiany odgrywają emocje. Według EFT bowiem zmiana emocjonalna jest kluczowa dla uzyskania trwałej zmiany w myśleniu i zachowaniu. Jednym z jej głównych współtwórców jest Leslie S. Greenberg.

Jak jednak doszło do tego, że tradycyjna psychoterapia bardziej skoncentrowała się na kwestiach poznawczych i behawioralnych? Wydaje się, że koncentracja na spostrzeżeniach, myślach i zachowaniach jest dużo łatwiejsza, gdyż są to elementy bardziej dostępne naszej świadomości.

Znacznie trudniej jest natomiast poświęcić uwagę niejasnym i skomplikowanym emocjom, gdyż są to obszary słabiej dostępne świadomej kontroli.

Mimo to terapia skoncentrowana na emocjach twierdzi, że człowiek najpierw czuje, a dopiero potem myśli. Dlatego też prawdziwa mądrość człowieka to coś zdecydowanie więcej niż tylko jego intelekt. Wydaje się, że nawyk unikania lub ignorowania emocji pozbawia ludzi części ich inteligencji. Jak to możliwe? Emocje potrafią nam pokazać, co w danej sytuacji jest naprawdę istotne. Bez dostępu do nich, trudno jest właściwie odkryć, czego tak naprawdę potrzebujemy w danej chwili.
.

Jak EFT pomaga klientowi?

Według EFT emocje są wrodzonym systemem adaptacyjnym, który istnieje po to, aby pomagać człowiekowi w przetrwaniu i wzrastaniu. Naturalna ludzka zdolność do wzrostu, jest zakorzeniona w tym systemie. A czego m.in. uczy się klient, w trakcie terapii skoncentrowanej na emocjach? Przede wszystkim ta metoda pomaga mu rozróżnić:

• kiedy kieruje się emocjami adaptacyjnymi;
• kiedy powinien zmienić swoje emocje nieadaptacyjne;
• kiedy powinien regulować emocje, które go przytłaczają.

To podejście zostało więc stworzone, aby pomóc klientowi w uświadomieniu sobie własnych emocji i ich produktywnym wykorzystaniu. Emocje można jednak zmienić dopiero wtedy, gdy najpierw się je zaakceptuje, a następnie się ich doświadczy. Na samym początku każda emocja wymaga przede wszystkim akceptacji, a nie usilnego i kompulsywnego dążenia do zmiany. Żeby dopuścić do siebie emocjonalny ból i go przeżyć, wcześniej trzeba go zaakceptować.

Dopiero po zaakceptowaniu i przeżyciu bólu, można dokonać nad nim refleksji i stworzyć dla niego nowe znaczenie. Człowiek nie jest w stanie zmienić swoich emocji, po prostu o nich rozmawiając, starając się zrozumieć ich pochodzenie czy pracując nad przekonaniami. Trwała zmiana może nastąpić dopiero po pełnym zaakceptowaniu i doświadczeniu.

.

Kto jest ekspertem?

W EFT to oczywiście klienci są uważani za ekspertów w kwestii własnego doświadczenia. Dlaczego? Ponieważ to oni mają najlepszy dostęp do swoich emocji i znaczeń, które im przypisują. W ramach tego podejścia podążanie za klientem i kierowanie procesem płynnie i synergicznie się ze sobą łączą. Klient i terapeuta wpływają na siebie nawzajem, aby pogłębiać doświadczanie i eksplorowanie emocji.

Terapia skoncentrowana na emocjach zakłada, że emocje mają adaptacyjną naturę. Mimo to mogą nabrać problemowego charakteru. W jaki sposób? Na przykład z powodu traumatycznych przeżyć lub ciągłego ignorowania czy unikania emocji. Wtedy człowiek może mieć tendencję do nadmiernego przeżywania emocjonalnego lub odwrotnie – do trudności w doświadczaniu jakichkolwiek emocji.
.

Terapia skoncentrowana na emocjach a badania naukowe

Wydaje się, że coraz więcej innych nurtów terapeutycznych zaczyna obdarzać większą uwagą kwestię emocji. Terapeuci poznawczo-behawioralni, psychodynamiczni czy systemowi, wydają się coraz bliżsi podstawowym założeniom EFT. Nie może to dziwić, gdyż skuteczność terapii skoncentrowanej na emocjach została wielokrotnie wykazana w badaniach empirycznych.

Co ciekawe, jest to skuteczna forma terapii zarówno w przypadku pracy indywidualnej, jak i też terapii par. EFT okazało się szczególnie efektywne w przypadku klientów depresyjnych (Zobacz: Skąd bierze się depresja?) oraz z długą historią o charakterze traumatycznym i przemocowym. Wielokrotnie okazywało się też skuteczne w sytuacji problemów małżeńskich.

PSYCHOTERAPIA ONLINE – UMÓW SIĘ NA KONSULTACJĘ

LITERATURA:
1. Greenber S. Leslie, „Terapia skoncentrowana na emocjach”, 2013.

Autor: Jakub Mikołajczak